UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA – NAJWAŻNIEJSZE ZAGADNIENIA

Z dniem 24 marca 2020 roku weszły w życie przepisy nowelizujące ustawę z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe. Wprowadzone przepisy mają uprościć zasady ogłoszenia upadłości konsumenckiej i ułatwić osobom, które popadły w spirale zadłużenia uporać się ze zobowiązaniami. Upadłość konsumencka jest hasłem, które często pojawia się w przestrzeni publicznej zwłaszcza dzisiaj, w dobie pandemii koronawirusa i wywoływanej przez niego choroby Covid-19. Mając to na względzie w dzisiejszym wpisie wyjaśnimy czym jest upadłość konsumencka i poruszymy najważniejsze zagadnienia z tym związane.

Czym jest upadłość konsumencka?
Określenie „upadłość konsumencka” odnosi się do postępowania uregulowanego w ustawie prawo upadłościowe, którego celem jest zaspokojenie w jak największym stopniu wierzycieli zadłużonej osoby fizycznej oraz w dalszej kolejności umorzenie niewykonanych zobowiązań upadłego. Upadłość konsumencka może dotyczyć jednak tylko długów, które powstały przed jej ogłoszeniem.

Korzyścią jaka może uzyskać dłużnik przeprowadzając postępowanie upadłościowe jest umorzenie długów w całości lub części albo rozłożenie ich spłaty na raty i rozpoczęcie „nowego” życia bez widma zadłużenia ciążącego nad głowa. Zanim jednak zdecydujemy się na to rozwiązanie, warto zastanowić się czy nie istnieją inne drogi wyjścia z kryzysu finansowego. Trzeba również mieć świadomość konsekwencji, które wiążą się z ogłoszeniem upadłości.

Kto może ogłosić upadłość konsumencka?
Zgodnie z ustawą prawo upadłościowe wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli osobistych. Przed 24 marca 2020 r. osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarcza nie mogła złożyć wniosku o upadłość konsumencką, jeśli nie złożyła wcześniej wniosku o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca. Obecnie ten obowiązek jest zniesiony.
Aktualnie wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć:

• osoba fizyczna,
• osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. 

Jak złożyć wniosek o upadłość konsumencka?
Wniosek o ogłoszenie upadłości możemy złożyć samodzielnie lub przez pełnomocnika. Ustawa prawo upadłościowe przewiduje szereg wymogów i elementów, które musi zawierać wniosek. Na potrzeby tego artykułu wskazujemy te najbardziej istotne, do których należą: dane umożliwiające jednoznaczną identyfikacje dłużnika, wskazanie miejsca, w którym znajdują się składniki majątku dłużnika oraz wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie. Nadto ustawodawca nakłada obowiązek załączenia aktualnego wykazu majątku, spisu wierzycieli, spis wierzytelności spornych czy listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika, a w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych.

Jaki jest koszt przeprowadzenia upadłości konsumenckiej?
Wysokość opłaty od wniosku o ogłoszenie upadłości została uregulowana w ustawie o kosztach sadowych w sprawach cywilnych i wynosi 30 zł jeżeli wniosek składa osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej lub 1 000 zł jeżeli wniosek składa przedsiębiorca będący osobą fizyczną (jednoosobowa działalność gospodarcza).

Nadto, ustawa prawo upadłościowe w art. 22a stanowi ze Wnioskodawca uiszcza zaliczkę na wydatki w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości w wysokości jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego i wraz z wnioskiem przedstawia dowód jej uiszczenia. Wysokość zaliczki w 2020 roku wynosi 5.148,07 zł. Brak uiszczenia zaliczki skutkuje wezwaniem do uiszczenia zaliczki w terminie tygodnia pod rygorem zwrotu wniosku.
Podobnie jak w przypadku innych postępowań sądowych, także w postępowaniu o ogłoszenie upadłości wnioskodawca może złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych jeżeli wykaże, ze nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi go na taki uszczerbek.

Ile trwa postępowanie?
Przepisy prawa nie wyznaczają ram czasowych tego postępowania. Składa się ono z kilku etapów ale z naszego doświadczenia wynika, ze cale postępowanie trwa najczęściej ok. 2-3 lata od złożenia wniosku do Sądu.
W pierwszej kolejności Sąd bada i rozpatruje złożony wniosek. W przypadku jego uwzględnienia, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, wyznacza syndyka i wzywa wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności. Ten etap trwa do kilku tygodni.
Następnym etapem jest likwidacja majątku dłużnika przez syndyka w taki sposób, który umożliwi zaspokojenie wierzycieli w jak największym stopniu. Następnie opracowywany jest plan spłaty zobowiązań, które nie zostały spłacone ze środków uzyskanych ze sprzedażny majątku dłużnika. Okres na jaki będą rozłożone spłaty będzie zależał od wielu czynników i może sięgać nawet 7 lat. W szczególnych przypadkach Sąd może również umorzyć zobowiązania bez ustalania planu spłaty.

Skutki ogłoszenia upadłości
Najdalej idącym skutkiem ogłoszenia upadłości ale przy tym niezbędnym do zrealizowania celów tego postępowania jest przejęcie przez syndyka nadzoru nad majątkiem dłużnika, który przeprowadza jego sprzedaż w celu spłaty wierzycieli.

Inne skutki to m.in. fakt, ze ogłoszenie upadłości przez jednego z małżonków skutkuje powstaniem miedzy nimi rozdzielności majątkowej, a majątek wspólny wejdzie do masy upadłościowej. Sąd weźmie także pod rozwagę dokonane przez dłużnika, w ciągu roku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, czynności prawne (np. darowizna, sprzedaż). Jeżeli okaże się, ze wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej – będą one bezskuteczne.

W toku postępowania Sad będzie również badał w jaki sposób dłużnik stal się niewypłacalny czyli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Od tego tez będą zależały konkretne skutki ogłoszenia upadłości. Osoba, która doprowadziła do swojej niewypłacalności w sposób umyślny albo na skutek rażącego niedbalstwa musi się liczyć z bardziej dotkliwymi warunkami niż osoba, która stała się niewypłacalna na skutek okoliczności niezależnych od niej. Brak winy w działaniach, które doprowadziły do upadłości daje szanse na to, iż Sąd, przynajmniej częściowo, umorzy nasze zobowiązania albo rozłoży ich pełne lub częściowe wykonanie maksymalnie na  3 lata. Jeżeli jednak doprowadziliśmy do niewypłacalności umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa to splata zobowiązań może zostać rozłożona na okres od 3 do 7 lat.

Na szczęście ustawa zawiera również przepisy, które pozwalają dłużnikowi przetrwać ciężki czas po ogłoszeniu upadłości gdzie oddaje właściwie cały swój majątek w ręce syndyka. Ustawa przewiduje na przykład, ze w przypadku sprzedaży domu dłużnika, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy.

******
Wywołany nagłą pandemią koronawirusa kryzys gospodarczy, którego szczyt prognozuje się na przełom kwietnia i maja, już dzisiaj dotknął tysiące pracowników i przedsiębiorców, którzy z dnia na dzień utracili źródło dochodów lub uległy one drastycznemu obniżeniu. Wiele z tych osób z pewnością ma szereg zobowiązań (raty kredytu, leasing, pożyczki), które mimo utraty lub zmniejszenia dochodów pozostają w mocy i powiększają zadłużenie. W pierwszej kolejności warto przemyśleć jak można zrestrukturyzować swój budżet aby stawić czoła tej nowej niekorzystnej sytuacji. Jeżeli te działania nie przyniosą skutku to wówczas warto rozważyć zainicjowanie procedury ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Nasza kancelaria kompleksowo zajmuje się obsługą tego procesu – od sporządzenia wniosku o ogłoszenie upadłości po negocjacje z wierzycielami celem zbilansowania i uporządkowania majątku osobistego.